Diyarbakır – Binlerce Yıllık Kültürün Mirası

Diyarbakır Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan ve tarihi boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış önemli bir şehirdir. Adıyaman, Batman, Bingöl, Elazığ, Mardin, Muş, Malatya ve Şanlıurfa ile komşudur.

Tarihî surları, taş konakları, kültürel mirası ve lezzetli mutfağıyla ünlü olan şehir, aynı zamanda Dicle Nehri kıyısında kurulmuş ve Mezopotamya’nın en eski yerleşim yerlerinden biridir. Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almaktadır.

YouTube kanalımızda gerekli videolara denk gelebilirsiniz. Ayrıca Güney Doğu Anadolu Bölgesi için diğer şehirlere göz atmanızı tavsiye ederiz.

Diyarbakır

Diyarbakır, sahip olduğu geniş ve verimli tarım arazileriyle Türkiye’nin önemli tarım merkezlerinden biridir. Şehirde yaşayan insanların büyük bir kısmı tarımla uğraşmaktadır. Başlıca tarım ürünleri arasında buğday, arpa, kırmızı mercimek, nohut ve pamuk yer almaktadır. Tarla tarımının yanı sıra bahçecilik ve sebzecilik de yapılmaktadır. Bahçelerde ve bostanlarda üzüm, elma, karpuz, kavun gibi meyveler ile çeşitli sofralık sebzeler yetiştirilmektedir.

Diyarbakır, yalnızca tarım değil, madencilik açısından da önemli kaynaklara sahiptir. Ergani ilçesi, Türkiye’nin en önemli bakır rezervlerinden birine ev sahipliği yapmaktadır. Yüzyıllardır çıkarılan bakır, bölgenin ekonomik faaliyetleri arasında önemli bir yer tutmaktadır.

Son yıllarda Diyarbakır’da petrol aramaları hız kazanmış ve yapılan çalışmalar sonucunda petrol kaynakları bulunmuştur. Bu keşif, şehrin ekonomik potansiyelini artırarak, bölgenin kalkınmasına önemli katkılar sağlayabilecek bir gelişme olarak değerlendirilmektedir.

Diyarbakır İçin Anlık Hava Durumu

Diyarbakır şehri, tarih boyunca farklı medeniyetlerin egemenliği altına girmiş ve bu süreçte çeşitli isimlerle anılmıştır. MÖ 200’de Asur hükümdarı Adad-Nirari’ye ait bir kılıç kabzasında, şehrin adı Amid ya da Amidi olarak geçmektedir. Roma ve Bizans kaynaklarında da Amid, O’mid, Emit ve Amide gibi farklı biçimlerde kaydedilmiştir.

11. yüzyılda bölgeye gelen Türkmenler, şehirdeki yapılarda kullanılan siyah bazalt taşlar nedeniyle buraya “Kara Amid” adını vermişlerdir. Daha sonra Müslüman Arapların bölgeye yerleşmesiyle birlikte, burada yaşayan Bekr (بكر) kabilesi nedeniyle şehir Diyâru Bekr (ديار بكر, “Bekr kabilesinin yurdu”) olarak anılmaya başlanmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu döneminde Diyarbekir adı, uzun süre bölgenin tamamını ifade eden bir isim olarak kullanılmıştır. Ancak 1867 yılında vilayet statüsü kazanmasıyla birlikte, Amid ismi yavaş yavaş terk edilerek merkez sancak için de Diyarbekir adı benimsenmiştir.

Şehrin bugünkü adı olan “Diyarbakır”, 1937 yılında Atatürk’ün önerisiyle değiştirildi. 17 Kasım 1937’de, Atatürk’ün Diyarbekir’den Elazığ’a trenle geçtiği gece yapılan bir dil tartışmasının ardından, konu Türk Dil Kurumu’na iletildi. Yapılan çalışmalar sonucunda, şehrin ismi Diyarbakır olarak değiştirildi. Bu süreç, Türk Dili dergisinin Haziran 1938 nüshasında detaylandırılmış ve değişiklik resmi olarak duyurulmuştur.

Diyarbakır, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan ve tarihi geçmişiyle önemli bir konuma sahip olan bir şehirdir. El Cezire (Mezopotamya) bölgesinin kuzeyinde bulunan Diyarbakır, Batman, Muş, Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya, Elazığ, Bingöl ve Mardin illeri ile komşudur.

Şehir, yeryüzü şekilleri açısından genellikle dağlarla çevrili olup, ortası hafif çukurlaşmış bir yapıya sahiptir. Güneydoğu Toroslar’ın uzantıları Diyarbakır çevresinde de görülmektedir. Şehirdeki en yüksek dağ, Muş sınırına yakın olan Andok Dağı’dır.

Diyarbakır’da sert kara iklimi hüküm sürmektedir. Yaz ayları oldukça sıcak, kışlar ise Doğu Anadolu Bölgesi kadar soğuk geçmez. Bunun nedeni, Güneydoğu Torosları’nın kuzeyden gelen soğuk rüzgarları kesmesidir. Şehirde en sıcak ay ortalaması 40,2 derece, en soğuk ay ortalaması ise -10,1 derece olarak ölçülmüştür. Bugüne kadar kaydedilen en yüksek sıcaklık 48,4 derece ile 29 Temmuz 1946’da, en düşük sıcaklık ise -25,7 derece ile 11 Ocak 1933’te yaşanmıştır.

Diyarbakır’da yıllık ortalama yağış miktarı 496 mm olup, bu yağışın yalnızca %2’lik kısmı yaz aylarında gerçekleşir. Kuzeye doğru gidildikçe yağış miktarı artış gösterir.

Şehrin doğal bitki örtüsü bozkırdır. Otsu bitkiler ilkbaharda kısa bir süre yeşerir ve çiçek açar, ancak yaz aylarının başlamasıyla kururlar. Dağlık bölgelerde meşe ormanlarına rastlanır. Diyarbakır topraklarının %33’ü orman ve fundalık, %40’ı ekili tarım arazisi, %22’si ise çayır ve mera alanlarından oluşmaktadır. İlkbaharda yeşillenen doğa, yaz aylarında kurak bir görünüm kazanır. Vadilerde söğüt, çınar, ceviz ve kavak ağaçları, yüksek bölgelerde ise meşe, ardıç ve yabani meyve ağaçları bulunmaktadır.

Diyarbakır, sahip olduğu geniş tarım arazileri sayesinde tarım sektöründe önemli bir yere sahiptir. Buğday, arpa, kırmızı mercimek, nohut ve pamuk şehirde en çok üretilen tarım ürünleri arasındadır. Ayrıca bağcılık ve sebzecilik de gelişmiştir. Özellikle Diyarbakır Karpuzu, büyük boyutları ve lezzetiyle ülke genelinde ünlüdür.

Madencilik açısından da önemli kaynaklara sahip olan Diyarbakır’da Ergani ilçesinde bakır madeni çıkarılmaktadır. Son yıllarda bölgede yapılan petrol aramalarında ise petrol rezervleri bulunmuş olup, bu durum şehrin ekonomik yapısında önemli değişimlere yol açabilecektir.

Diyarbakır, tarımsal üretimi, madencilik potansiyeli ve tarihi dokusuyla Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin önemli şehirlerinden biri olarak öne çıkmaktadır.

Diyarbakır, Mezopotamya ile Anadolu medeniyetlerinin kesişim noktasında yer alan ve köklü tarihiyle dikkat çeken bir şehirdir. Yapılan arkeolojik kazılar, bu bölgedeki yerleşimin Yontma Taş ve Mezolitik Çağ’a kadar uzandığını ortaya koymaktadır. Özellikle Eğil-Silvan yakınlarındaki Hassuni Mağaraları ile Ergani çevresinde bulunan Hilar Mağaraları, bu döneme ait izler taşımaktadır. Bunun yanı sıra, Ergani yakınlarında yer alan Çayönü Tepesi’nde yapılan kazılar, dünya tarihindeki en eski köylerden birinin burada kurulduğunu göstermektedir. Bu yerleşim yeri, insanlık tarihindeki avcılık ve toplayıcılıktan tarıma geçiş sürecine ışık tutmaktadır.

Tarih boyunca pek çok uygarlığın egemenliği altına giren Diyarbakır, MÖ 3000’li yıllarda Hititler ve Hurri-Mittaniler tarafından yönetilmiştir. Zamanla Asurlular, Aramiler, Urartular, Medler, Persler, Büyük İskender’in Makedonları, Selevkoslar, Partlar, Romalılar ve Bizanslılar tarafından yönetilen şehir, farklı medeniyetlerin izlerini günümüze taşımaktadır.

İslam’ın yayılma sürecinde Halife Ömer döneminde fethedilen Diyarbakır, Emeviler ve Abbasiler tarafından idare edilmiştir. 990 yılı itibarıyla bölgede Kürt kökenli Mervânîler egemen olmuş, ancak Malazgirt Zaferi’nden sonra Selçuklu hâkimiyetine girmiştir. Selçukluların ardından İnaloğulları, Artuklular, Eyyûbîler ve Moğollar gibi çeşitli devletlerin yönetimine geçen şehir, 14. yüzyıl itibarıyla Akkoyunlular tarafından başkent olarak kullanılmıştır.

1508 yılında Safevîler’in kontrolüne giren Diyarbakır, 1515 yılında Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim’in gerçekleştirdiği Diyarbakır Seferi ile Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı döneminde önemli bir eyalet merkezi olarak değerlendirilen Diyarbakır, doğuya yapılan seferlerde ordu için stratejik bir üs niteliği taşımıştır.

Cumhuriyet döneminde şehir, sosyal ve ekonomik açıdan büyük bir değişim yaşamıştır. 1950’li yıllardan itibaren modernleşme süreci hız kazanmış, yollar, okullar ve hastaneler inşa edilerek kentin gelişimi desteklenmiştir. 2 Eylül 1993’te çıkarılan kararname ile büyükşehir statüsü kazanan Diyarbakır, 2012’de yürürlüğe giren yasa ile il sınırlarının tamamını kapsayan büyükşehir belediyesi kapsamına alınmıştır. Günümüzde tarihi yapıları, kültürel mirası ve dinamik yapısıyla Türkiye’nin en önemli şehirlerinden biri olmaya devam etmektedir.

Diyarbakır Mutfağı Yöresel Lezzetler: Diyarbakır’da ne yenir?

Diyarbakır, kendine has mutfak kültürüyle damakları şenlendiren eşsiz lezzetlere ev sahipliği yapmaktadır. Geleneksel tarifler, yıllardır süregelen birikimle bugüne ulaşmış ve hala sofraları süslemektedir. İşte Diyarbakır’ın meşhur yemekleri:

Eğer Diyarbakır’a yolunuz düşerse, bu eşsiz tatları mutlaka denemelisiniz! Ayrıca konu içerisindeki yöresel lezzetleri sizlerde evinizde denemeniz açısından Yemek sayfamız üzerinden inceleyip görebilirsiniz.

Diyarbakır’da Hediyelik Eşya Ne Alınır?

Diyarbakır’dan alınabilecek en özel hediyelikler arasında el yapımı bakır işlemeler, yöresel kilimler ve doğal taşlardan yapılan takılar bulunur. Ayrıca, şehrin meşhur Diyarbakır karpuz desenli süs eşyaları, telkari gümüş takılar ve geleneksel puşiler de hediyelik olarak tercih edilebilir. Diyarbakır’a özgü lezzetlerden ciğer kebabı baharatları, meyan şerbeti ve cevizli sucuk gibi ürünler de hem lezzetli hem de otantik hediyeler arasındadır.

• Bakır ürünleri
• El dokuması halı
• Bölge tekstil ürünleri
• Burma kadayıf
• Örgü peynir
• Hası bilezik

Diyarbakır’ın İlçeleri Nereler?

Diyarbakır, 17 ilçeden oluşan büyük bir şehirdir. Merkez ilçeler arasında Sur, Bağlar, Kayapınar ve Yenişehir bulunur. Tarihi dokusuyla öne çıkan Çermik ve Çüngüş ilçeleri, kaplıcalarıyla ünlüdür. Eğil, peygamber türbeleriyle dikkat çekerken, Bismil ve Silvan tarım alanlarıyla bilinir. Lice ve Kulp, doğal güzellikleri ve yaylalarıyla keşfedilmeye değer ilçeler arasındadır. Diyarbakır’ın her ilçesi kendine özgü bir tarihi ve kültürel mirasa sahiptir.

Diyarbakır Merkezde Gezilecek Yerler Nereler?

Diyarbakır, tarihi yapıları ve kültürel zenginliğiyle öne çıkan bir şehirdir. Merkezde gezilecek başlıca yerler arasında UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri bulunur. Ayrıca, Ulu Camii, Hasan Paşa Hanı, Keçi Burcu, On Gözlü Köprü ve Cahit Sıtkı Tarancı Müzesi de mutlaka görülmesi gereken yerler arasındadır. Diyarbakır’ın dar sokakları ve tarihi çarşıları, şehrin kültürel dokusunu keşfetmek isteyenler için eşsiz bir deneyim sunar.

Diyarbakır’da ne yenir, Diyarbakır’da nereye gidilir, Diyarbakır’da hediyelik eşya ne alınır, Diyarbakır’da gezilecek yerler, Diyarbakır’ın ilçeleri nereler, Diyarbakır merkez gezilecek yerler neresidir gibi sorularınıza olabildiğince doğru bir araştırma yaparak yanıt verdiğimizi düşünüyoruz. Eksik veya düzeltilmesi gereken noktalarda yorum yapabilir ve sizlerde içerik paylaşabilirsiniz.